Stromingsboek: Het Noodlot - Louis Couperus

Voor deze opdracht moesten wij een stromingsboek lezen. Ik heb hierbij gekozen voor Noodlot van Louis Couperus. Dit boek valt onder het Naturalisme.

Titel: Noodlot
Auteur: Louis Couperus

Uitgeverij: Veen, Amsterdam

Jaar van uitgave: 1991, negentiende druk
Jaar van eerste uitgave: 1891
Aantal pagina’s: 157

Genre
Noodlot van Louis Couperus is een psychologische roman. Gevoel en emotie spelen een belangrijke rol in dit boek. Ook is er veel aandacht voor motieven en de ontwikkeling van de personages.

Samenvatting
Frank Westhove, een Nederlandse ingenieur, woont in een luxe villa in Londen. Bij toeval komt hij daar Robert van Maeren, ook wel Bertie genoemd, tegen. Dit is een vriend van Frank van vroeger. Bertie is armoedig en vraagt Frank om hulp, dus laat Frank hem verblijven in zijn huis. De twee worden weer goede vrienden en al snel is Bertie gewend aan het luxe leven. Wanneer ze zich vervelen, besluiten ze op vakantie naar Noorwegen te gaan.
Eenmaal in Noorwegen aangekomen, ontmoeten Frank en Bertie Sir Archibald en zijn dochter Eve. Al snel worden Frank en Eve verliefd op elkaar. Bertie vindt dit echter niet leuk, omdat hij bang is dat dit de vriendschap met Frank zal verpesten en dat hij weer een armoedig leven zal moeten leiden. Hij wordt goed bevriend met Eve en hij probeert haar aan het twijfelen te brengen over de relatie met Frank. Dit is voor Eve heel geloofwaardig, omdat Bertie voor haar als een broer is.
Wanneer Eve Frank ziet lopen met een ander meisje, confronteert zij hem hiermee. Dit maakt Frank woedend, en om haar wantrouwen te straffen slaat hij haar zelfs. De twee gaan uit elkaar en Bertie denkt dat hij Frank weer voor zichzelf heeft. Na een tijdje krijgt Frank echter spijt, en hij besluit brieven te schrijven aan Eve. Bertie weet hiervan, en zorgt dat de bediende van Sir Archibald al deze brieven onderschept.
Frank, die geen antwoord op zijn brieven ontvangt, besluit samen met Bertie te gaan reizen. Twee jaar lang reizen zij over de wereld. Wanneer ze in Scheveningen zijn, komen ze Eve en Sir Archibald tegen. De liefde tussen de twee is direct weer terug. Al snel komen Frank en Eve erachter dat de brieven zijn onderschept, en dat Bertie hier verantwoordelijk voor is. Frank wordt zo boos dat hij Bertie doodslaat. Wanneer hij realiseert wat hij gedaan heeft, geeft hij zichzelf aan bij de politie. Zo komt hij twee jaar lang in de gevangenis terecht.
Nadat Frank zijn straf heeft uitgezeten, komt hij terug bij Eve. Beide leven een ongelukkig leven en Eve heeft veel last van hallucinaties. Na een tijdje ziet Frank het niet meer zitten en besluit hij zelfmoord te plegen met vergif. Eve ziet dit als een uitweg en een groot geluk om samen te sterven. Beiden drinken uit het flesje en zo sterven zij samen.

Verwerkingsvragen
De stroming van dit boek is het Naturalisme. Dit is een stroming die voortkomt uit het realisme. Volgens deze stroming wordt het leven bepaald door drie factoren, namelijk: de erfelijke aanleg, de tijd waarin men leeft en het milieu waarin men opgroeit.
Over het algemeen zijn naturalistische romans pessimistisch en somber. Er ligt veel nadruk op het noodlot (fatalisme) en onbewuste gevoelens of emoties. Vaak bevatten de verhalen uitgebreide beschrijvingen van bepaalde dingen.

Deze kenmerken komen terug in het boek als volgt:

• Zoals eerder genoemd wordt het leven volgens het naturalisme bepaald door drie factoren. Het milieu waar men in opgroeit speelt een zeer belangrijke rol bij de karakters in dit boek. Het duidelijkste voorbeeld hiervan is Bertie. Zijn armoedige verleden lijkt steeds nog terug te keren en dit beïnvloedt zijn gedrag in grote mate. Hij is bang dat hij weer zal belanden in het leven uit zijn verleden:
  
  
  
  ‘Frank zou trouwen en... hij, Bertie? Waar zou hij blijven, wat zou er van hem worden? Zwaar gevoelde hij de noodlottigheid van het leven, en de onrechtvaardigheid der levens aaneenschakelingen en hij zag in, dat hij zijn eigen ongeluk had opgeroepen door slechts een enkel woord... Een enkel woord: Noorwegen! Noorwegen, Eve, Franks liefde, Franks aanstaand huwelijk, zijn eigen ondergang, hoe hatelijk duidelijk zag hij die enkele schakelen zijner levensketen in elkaar geklonken!’ (Blz. 42)
  
  
• Er is veel aandacht voor emoties en deze worden uitgebreid beschreven. Een goed voorbeeld hiervan zijn de gevoelens van Eve, wanneer zij denkt dat Frank een ander heeft:
  
  
  
  ‘Zij sidderde meer en meer, en toen kwam het weer over haar en in haar: dat van dat oog, van die stem, dat vreemde, dat was als een hypnose van een geestelijke invloed: dat, wat heur vader niet had kunnen begrijpen. Wat zij nu uitte, scheen haar voorgezegd te worden door de stem, en haar houding en gelaatsuitdrukking schenen een pose te zijn, waartoe de blik van het oog haar noodzaakte. En zeer intens voelde zijzelve: dat die blik donker was, als een nacht.’ (Blz. 83)
  Veel van deze emoties zijn somber ofwel pessimistisch, wat ook een kenmerk is voor het Naturalisme.
  
  
• Een ander belangrijk aspect van naturalisme is het fatalisme: het lot is al bepaald en je kan het niet veranderen. De titel van het boek zegt dit eigenlijk al in één woord: Noodlot. Ook bij veel handelingen in het boek wordt de oorzaak toegekend aan het noodlot. Een mooi voorbeeld hiervan staat in het laatste hoofdstuk van het boek, wanneer Frank zelfmoord gaat plegen met het vergif en Eve dit probeert te voorkomen door het flesje weg te gooien:
  
  
  
  ‘Het was gevallen op de afhangende plooien van een gordijn; het was niet gebroken, slechts gebarsten. Maar er was geen druppel uit gestort. –Frank! gilde zij, in haar opzweving van extase. Frank, zie, het is niet gebroken, het is heel! Het is het Noodlot, dat het niet heeft willen laten breken!’ (Blz. 156)
  
  
• Dit boek bevat veel uitgebreide beschrijvingen, wat ook een kenmerk van het Naturalisme is. Vaak staan er bijna gehele pagina’s uit het verhaal vol met slechts beschrijvingen, zo wordt er eigenlijk vrij weinig gezegd met heel veel woorden. Een voorbeeld hiervan is een stukje van de beschrijving van het landschap in Noorwegen:
  
  
  
  ‘Het lange fjord lag recht voor hen, als een ranke reep wazig stil water, omketend door zijn, in regenmist wegrijzende bergen. In die mist waren zij als doorschijnend, schimmen van bergen gelijk, vaag van lijn, Lauparen en Vengetinder, Trolltinder en Romsdalhorn, hoog optreurend in de nijdig fronsende lucht, die, door stortregen opgezwollen, vuilzwarte wolken langs hun koppen voortslierde en in het zwijgende water een donkere schaduw neersloeg.’ (Blz. 33)
  
  

Zoals te zien in deze voorbeelden bevat dit boek dus vele aspecten van het Naturalisme. Het komt er duidelijk naar voren, zelfs in de titel. Ik vind dit dus ook een zeer representatief boek voor het Naturalisme.